BALKANLAR'DAN GÖÇÜ BİR DE ZERRİN DAĞCI'DAN OKUYUN
ZERRİN DAĞCI AİLESİNİN HİKAYELERİ İLE BİZE YAKIN TARİHİ ANLATIYOR
Ankaralı
yazar F. Zerrin Dağcı “Balkanlar'dan Anadolu’ya Evvel Zaman Hikâyeleri”
anlatıyor bizlere ikinci kitabında. Öyküler öyle güzel betimlenmiş ki, film
izliyor gibi oluyorsunuz okurken kitabı.
Sahneler canlanıyor gözümüzde küçük Zerrin’in çocukluğuna bir yolculuk
yapıyorsunuz. Onun, tozlu tavan arasında karıştırdığı valizden çıkan eski yazı
mektupları bulduğundaki sevincine ortak oluyorsunuz. Kesinlikle çok okunmayı hak eden bir yazar Zerrin Dağcı. Kitap, tarihe bir kapı aralıyor bize o
nedenle röportajımızı da antikacıların yoğun olarak bulunduğu Ankara Kalesinde
gerçekleştirdik.
Yazar
kimliği dışında F. Zerrin Dağcı kimdir, neler yapar?
TED
Ankara Koleji ve Mülkiye/Uluslararası İlişkiler mezunuyum. Çok kısa süre Kültür
Bakanlığı’nda çalıştıktan sonra, çalışma hayatıma uzun bir ara verdim. Bu süre
içinde yurt dışında çeşitli ülkelerde yaşadım. Yıllar sonra Türkiye’ye
döndüğümde, bir süre Ulaştırma Bakanlığı’nda çalıştım. Bakanlıkta çalışırken,
Gazi Üniversitesi’nde dört yıl “Diplomatik Konuşma ve Yazışma Teknikleri”
dersini verdim. Bakanlıktan ayrıldıktan sonra Ankara Üniversitesi’nde göreve
başladım ve on yıl “Diplomatik İngilizce” dersini okuttum. 2010 yılında Yüksek
Lisans yaptım. 2011’de Üniversite’mizin düşünce kuruluşu olan Avrupa
Toplulukları Araştırma ve Uygulama Merkezinde “Avrupa Birliği’nde Güncel
Gelişmeler” adlı semineri İngilizce olarak vermeye başladım. Bu da üç yıl
sürdü. Şimdi Mülkiye’de çalışmalarıma devam ediyorum. Protokol ve iletişim
konusunda dernek ve kuruluşlara seminer veriyorum.
BAHAR TEMİZLİĞİ
YAPMAYI SEVİYORUM
İlk kitabınız Geçmiş Zaman Bahçesi 2004
yılında yayınlandı ve siz ikinci kitabınızda da “Balkanlardan Anadolu’ya Evvel
Zaman Hikâyeleri” kitabınızla geçmişe bir kapı aralıyorsunuz. “Eski duygular,
eski insanlar. Pasları ovup temizleyince karşımızda parlıyorlar.”“ Hayat odama
çekidüzen vermeyi, hayatımın bazı bölümleriyle hesaplaşmayı, bahar temizliği
yapmayı seviyorum” diyorsunuz. Bu bahar temizliğinin bir ürünü mü kitabınız?
Çocukken aile
büyüklerimizle çok iyi bir diyaloğum vardı. Anneannemle, dedemle ve onun ablası
olan büyük halamla uzun sohbetler eder, konuştuklarımızı not alırdım. 2000
yılında anneannemin vefatından sonra bunları yazmaya karar verdim.
Herkesin geçmişle
ilgili anıları vardır. Bunlar sözlü tarih ve ben sözlü tarihi çok önemsiyorum.
Her şey baş döndürücü bir hızla değişiyor. O günlerin giyimini, yeme içme
kültürünü, sosyal ilişkilerini, kısacası yaşantısını bizden sonra gelenlere
anlatmak lazım. Bugünü anlayabilmek için dünü bilmek gerekiyor. Yoksa
nerelerden bugünlere geldiğimizi bilemeyiz. İşte bu kitap böyle bir çalışmanın ürünü.
Küçük
yaşlarda size İngilizce ve Fransızca masal kitapları alan dedenizin yazı
yazmanızda itici bir güç olduğundan bahsetmişsiniz. Dedenizin hayatınızdaki
rolünü tek bir cümle ile nasıl tanımlarsınız?
“Dedem
benim hayat rehberim olmuştur” diyebilirim. Okuma ve yazma konusunda beni çok
teşvik etmişti. Yabancı diller öğrenmemi çok istemişti. Bu nedenle de büyüyünce
okumam için hem İngilizce, hem de Fransızca masal kitapları almıştı.
Seyahat
etmeyi de bana o sevdirdi. Birlikte gezmeyi çok severdim. Tüccar olduğu için
sık sık birlikte İstanbul’a giderdik. İşleri bittiğinde de bana İstanbul’u
gezdirirdi. Babasının ona hediye ettiği “Hayvanlar Âlemi” kitabını, ortaokul
diplomasını, ailesinin kendisi cephedeyken dedemden haber alınamadığı için Hilal-i
Ahmer’e (Kızılay) yazması üzerine gelen cevabi yazıyı, babasının bir mektubunu
bana vermişti. Hepsini özenle saklıyorum.
AVUSTURALYADAKİ
MAVİ DAĞLARA GİTTİM
“Önce
ışıkları söndürdüm. Yüreğimin ışıklarını açtım. İç saraylarım ışıl ışıl oldu” cümleleri
geçiyor kitapta. Birbirini tamamlayan hikâyelerin yer
aldığı bu öykü kitabında yer alan en ışıklı anınızı paylaşabilir misiniz?
Aslında
birden fazla anı var. Aile büyüklerimden, dedemin annesinin doğup büyüdüğü
Şumnu’ya gidişim benim için çok önemlidir. Ailemde, büyük annemden sonra o
kenti ilk gören benim. Daha kentin tabelası göründüğünde heyecandan dizlerim
titredi, gözlerim doldu, o gece uyuyamadım.
Sonra neredeyse doğduğum günden itibaren yatak odamdaki duvarda asılı olan iki resim vardı. Biri İsviçre’nin Ticino kantonundaki San Salvatore Tepesi, diğeri de Avustralya’daki Mavi Dağlar. Küçüklüğümden beri, “büyüyünce buralara gideceğim” derdim. Gerçekten de gittim.
Sonra neredeyse doğduğum günden itibaren yatak odamdaki duvarda asılı olan iki resim vardı. Biri İsviçre’nin Ticino kantonundaki San Salvatore Tepesi, diğeri de Avustralya’daki Mavi Dağlar. Küçüklüğümden beri, “büyüyünce buralara gideceğim” derdim. Gerçekten de gittim.
Kitabın
son sayfalarında ailenizin fotoğrafları da yer alıyor. En dikkat çekici olan
1908 yılına ait dedeniz Hulusi Şen’e ait bir fotoğraf. Kitapta anlattığınız
fotoğrafın hikâyesinden bahseder misiniz?
Anlattığım
olay İstanbul’da geçiyor. Dedem ilkokula gidiyormuş, sanırım dokuz yaşında o
sıralar, ailesinin evde olmadığı bir
anda, kapının önünden geçen seyyar
dondurmacıdan bir tepsi dondurma alıyor ve tamamını kimseye göstermeden arka
bahçede yiyor. Bir süre sonra midesi bulanıyor, el ve ayakları şişmeye
başlıyor. Kötü bir şey olacağını anlıyor, öleceğini düşünüyor. O sırada evden
alış verişe giden bir hizmetliyle beraber atlı arabaya binip Hamidiye Caddesi 2
numaradaki Costaki Vaphiadis’in fotoğraf stüdyosunun önünde iniyor. Amacı,
öleceğine inandığı için bir fotoğraf çektirip ailesine kendinden bir hatıra
bırakmak.
Eve döndüğünde anne ve babası oğullarını yüzü sapsarı, elleri ayakları şişmiş gördüklerinde şaşırıyorlar. Dedem de onlara öleceğini, Costaki Beyden fotoğrafını almalarını ve hatıra olarak saklamalarını rica ediyor. Babası da hemen dedemi hastaneye götürüp tedavi ettiriyor. O fotoğraf sonradan stüdyodan alınıyor ve gerçekten de bir hatıra olarak kalıyor.
Eve döndüğünde anne ve babası oğullarını yüzü sapsarı, elleri ayakları şişmiş gördüklerinde şaşırıyorlar. Dedem de onlara öleceğini, Costaki Beyden fotoğrafını almalarını ve hatıra olarak saklamalarını rica ediyor. Babası da hemen dedemi hastaneye götürüp tedavi ettiriyor. O fotoğraf sonradan stüdyodan alınıyor ve gerçekten de bir hatıra olarak kalıyor.
ANNEANNEMİN CEVİZLİ
KEKİ
Anneannenizin
cevizli kekinin mis gibi kokusu ile kitabı okudum. Tarifini de kitapta
verdiğiniz cevizli keki özel kılan nedir?
O
kek ailemiz için çok özeldi. Neredeyse hiç bitmez, sürekli yenisi yapılırdı. Anneannem,
yola gidene, yoldan gelene, karne alana, komşulara, çocuklara kek yapıp
götürürdü. Hatta kapının önünden geçen çocuklar anneannemi balkonda görüp
hatırını sorduklarında hemen bir dilim kek verirdi, hiç boş geçirmezdi.
Bir
de eskiden doğup büyüdüğüm Boyabat’taki evimizin hemen yanında bir un değirmeni
vardı. Unu oradan gelirdi, cevizi bahçemizden, yoğurdunu anneannem mayalamış
olurdu, yumurtalar kümesteki tavuklarımızın ürünüydü. Bütün bunlar da o keki
özel ve “bizim” kılıyordu.
Yanında
da vişne şurubu içerdik. Tabii ki vişneler bahçemizdendi. Anneannem, şurubu
vişne reçelinden yapardı. İçine de bir tane vişne atardı.
ÇALIŞMA MASAMIN
ÖNÜNDEKİ SALLANAN AT ÇOCUKLUĞUMDAN
1896
yılında dedenizin babasının büyük babaannenize yazdığı bir mektubun salonunuzun
duvarında asılı olduğunu söylemişsiniz. Bu tarihi belgeler mi size ilham
veriyor kitap yazmak için?
Tabii ki. Sadece o değil, biraz
önce bahsettiğim Hilal-i Ahmer’den gelen kart, dedemin cam üzerine yaptığı bir
lale resmi, anneannemin işlediği bir tel işi benim duvarlarımı süsler. Dedemin
şapka devriminden hemen sonra alıp giydiği bir şapka ile çektirdiği fotoğraf da
duvarda asılıdır.
Bunların dışında vitrinde, dedeme ait antika bir saatin zembereği, onun bana verdiği bir not defteri, kalemi, annemin dedesine ait bir bardak durur. Dedem marangoz değildi ama el becerileri çok gelişmişti. Salondaki en büyük hazinem, dedemin kendi elleriyle yaptığı biri camlı diğeri bol çekmeceli iki güzel dolaptır. Bunları anneanne-dede evinin bodrumunda buldum. Harika bir onarım geçirdi ve salonumuzdaki yerini aldı.
Ayrıca raflarda aileden kalma pek
çok biblo ve fotoğraflar da var. Çalışma odamda 1900’lerin başında alınan
Philips marka radyo duruyor. Masamın hemen önünde bebekken bindiğim sallanan at
var. Çalışırken arada ayağımla sallamaktan çok keyif alırım. Bu kadar hatıra
eşyasının içinde yazmamak mümkün mü?
KENDİMİ
HEİDİ’YE BENZETİRDİM
“İşte
yine mevsim sonbahar, pardon, mevsimlerden ayva ve nar. Bahçeye bakıyorum,
ayvalar olmuş, narlar da. Bu sene ayvalar bol, yoksa kış soğuk mu geçecek?”
diyor kitapta çocuk Zerrin. Doğayla iç içe geçen bu çocukluğunuzun hayatınıza
nasıl bir etkisi oldu?
Çocukluğum
tek kelimeyle “şahane” geçti. Kendimi Heidi masalındaki küçük kıza benzetirdim. Annemle babam Ankara’da, ben büyüklerimle
Boyabat’taydım. Babam Ankara’ya tayin olunca anneanne ve dedem beni
vermemişler. Annemle babam beni ancak özel bir okula (TED Ankara Koleji) vermek
istedikleri için altı buçuk yaşımda Ankara’ya getirebilmişler.
Boyabat’ta
kocaman bir bahçemiz, güzel bir evimiz, bu evde o zamanlar bekâr olan teyzelerim
vardı. Üst katta dedemin ağabeyi, eşi ve iki kızı otururdu. Evde üç kedi,
bahçede kocaman bir kangal köpek vardı. Ayrıca paçalı güvercinden ceylana,
tavşandan tavuk ve horozlara ve büyük baş hayvanlara kadar çeşit çeşit hayvan
besledik. Böyle harika bir ortamda
büyüdüm ben. Doğa, hayvan ve insan sevgisi bende daha çok küçükken gelişmişti.
Bunların
sonucu olarak da çevreye duyarlı, insan ve hayvanlara saygılı bir çocuk olarak
büyüdüm. Küçük yaştan itibaren bitkilerin ve ağaçların büyümesini izledim.
Onlara nasıl emek verildiğine tanıklık yaptım. Sokağımdaki, iş yeri bahçemdeki
ağaçlar ve çiçekler hala ilgi alanımdalar, onların çiçeklenmelerini ya da
yapraklarını dökmelerini fotoğraflamayı çok severim. Kardeşimin golden’i
Cesur’la da sevgi dolu bir ilişkim var.
Sürekli üreten bir
yazarsınız.Okurlarınıza yeni bir roman müjdeniz var mı?
Tabii
ki. İki yıldır bir roman üzerinde çalışıyorum. 1908 ile 1912 yılları arasında
İstanbul’da geçiyor. Ayrıca kendi fakültemde de Mülkiye tarihi ve mezunları
üzerine bir kitap hazırlıyorum. İki kitap bir arada zor oluyor ama bittiğinde
güzel bir şeyler çıkacağına eminim.
6 Yorumlar
çok güzel bir yazı ellerinize sağlık :) kitaba ilk fırsatta bakacağım.
YanıtlaSilBalkanlar benim ilgi alanım...Özellikle mübadele okuyacağım kitabı sevgiler :)
YanıtlaSilBu sıralar mübadele ile ilgili ne çok şeye denk geliyorum. Kitabı edinmek isterim.
YanıtlaSilİyi ki uğradınız iyi ki gördüm blogunuzu...Ailem de mübadele ile gelmiş ben de mutlaka okuyacağım kitabı...Çok da güzel yazmışsınız...Sevgiler
YanıtlaSilAh anılar ah eski insanlar . Ilk fırsatta okuyacağım Maviannem . Sağol tanıtım için ; )
YanıtlaSilTam anlamıyla dopdolu bir röportaj olmuş. Geçmişe dair anıları okumak, dinlemek ya da anlatmak çok hoşuma gidiyor.Zerrin Hanım'ın kitabını da okumayı çok isterdim. Bizim ailemizle çok benzerlikler var.
YanıtlaSilAnılara değer vermek, yaşatmak ne güzel.
Sevgiler.